‘Toen ik de eerste passages las, was ik direct verkocht,’ vertelt dr. Frans Blom, historisch letterkundige bij de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur, enthousiast. ‘Het verhaal van Emil Pimentel is een haast vergeten geschiedenis over de Joodse migratie vlak na de Tweede Wereldoorlog. In overvolle schepen vertrokken destijds veel overlevenden richting Palestina, toen nog Brits mandaatgebied. Toen die schepen de kust van Palestina naderden, volgden Britse pushbacks en internering in vluchtelingenkampen op Cyprus. Een pijnlijk verhaal. Daar is wel het een en ander over bekend, maar er ontbrak een belangrijk onderdeel: ooggetuigenmateriaal. Hoe was het voor Joden om na de oorlog wéér of alsnóg achter prikkeldraad in een kamp terecht te komen?’

Schrijver zonder publiek

Een paar jaar geleden klopt ene Eitan Pimentel aan bij de Universiteit van Amsterdam. Het blijkt dat zijn vader, die in 1988 in Israël overleed, na de oorlog in zo’n interneringskamp op Cyprus zat en veel over die periode heeft geschreven. Eitan brengt dagboeken, gedichten, brieven en korte verhalen. Zijn vader blijkt een schrijver zonder publiek te zijn geweest. ‘De literatuur was zijn enige thuis,’ vertelt Blom. ‘Hij schreef continu. En hoewel sommige onderdelen zo goed als klaar zijn voor publicatie, heeft hij nooit actie ondernomen.’

‘Het schrijven was misschien ook wel meer een manier om het leed te verwerken. Hij raakte tijdens de Holocaust alles kwijt. Uit zijn werk spreekt een enorme tweedeling. In het kamp schrijft hij over de mogelijkheden, de kansen en het verlangen naar zijn nieuwe land. Maar er is ook de nostalgie: hij heeft, zoals velen, alles en iedereen moeten achterlaten.’

De connectie met het heden

Het materiaal van Pimentel is uniek omdat het een historische lacune vult. En dus besluit Blom het materiaal te gebruiken voor een boek over die zwarte periode uit de geschiedenis, verteld door Pimentel. De titel: Mijn laatste kamp. ‘Maar het is meer dan dat,’ stelt Blom. ‘Zijn werk heeft ook een hoge actualiteitswaarde. Pimentel bevond zich namelijk in een situatie die sterk lijkt op de huidige vluchtelingencrisis. Want al die mensen die nu vastzitten op Lesbos, Lampedusa of in Ter Apel, die zullen net als Pimentel hoop koesteren op een beter leven. Maar ze zullen ook dezelfde nostalgie voelen.’

Uitdagingen

‘Voor mij als schrijver zit de uitdaging in die sterke, eigen stem van Pimentel,’ vertelt Blom. ‘Ik moet niet het verhaal vertellen, dat moet Emil Pimentel doen. En zijn vrouw, Dodi Roth, een Hongaarse die hij in het kamp op Cyprus ontmoette. Roth mag het kamp eerder verlaten en hun gesprekken zetten zich vanaf dat moment voort per brief tussen Cyprus en Israël. Lieve woorden wisselen zich af met herinneringen aan een loodzwaar verleden.’

‘Aan het eind van het jaar willen we het boek af hebben,’ zegt Blom strijdbaar. Inmiddels heeft hij een medestander gevonden: een onderzoeksmedewerker die hij dankzij een bijdrage van het Amsterdams Universiteitsfonds kan aannemen. ‘Een oud-student,’ vertelt hij. ‘Zij schreef al een fantastische scriptie over Pimentel.’ Wat er met het onderzoek was gebeurd zonder de subsidie? ‘Niks. Dan was het boek er niet gekomen en was de erfenis van Emil Pimentel een vergeten geschiedenis gebleven.’

Deze subsidie is toegekend vanuit het Algemeen Bestedingsfonds. Dit fonds is in 2008 opgericht om projecten en activiteiten te subsidiëren ten behoeve van de wetenschapsbeoefening en het studentenleven aan de UvA, die niet financierbaar zijn of niet passen binnen een van de andere fondsen van de stichting.