In de kassen van het Science Park staan duizenden petunia’s in vele kleuren en maten, een collectie van planten die allemaal genetisch nét
een beetje van elkaar verschillen. Quattrocchio legt uit dat het genetisch onderzoek zich aanvankelijk richtte op het creëren van meer kleuren en patronen voor de sierteelt. ‘De kleur ontstaat door een reeks van biochemische reacties en veranderingen in de cellen van de plant, die worden gecontroleerd door genen. Dat maakt de petunia’s ook perfect voor genetisch onderzoek, want elke genetische verandering is direct zichtbaar in de bloem of de plant.’ En omdat de petunia een zusje is van aardappels, tomaten, paprika en aubergines, is het onderzoek ook van groot nut in de groenteteelt. 

Ontwikkeling dierlijke eiwitten 

Dankzij onderzoek met de petuniacollectie is ook een diep begrip ontstaan over de werking van een plant. Een van de speerpunten is onderzoek naar de vacuole, een groot celcompartiment dat 90% van de cel beslaat. Quattrocchio: ‘De vacuole heeft onder meer grote invloed op kleur en smaak. Een voorbeeld: hoe zuurder de vacuole is, hoe roder de bloem of hoe zuurder de smaak van de vrucht. Met onze kennis helpen we voedselproducenten te sturen op de perfecte smaak, kleur en voedingswaarde, bijvoorbeeld in vertical farming. In die vacuole kunnen we tegenwoordig ook dierlijke eiwitten of vaccins ontwikkelen. Onze petuniacollectie gebruiken we om de meest geschikte vacuole te vinden voor elke toepassing, wat de collectie zeer waardevol maakt.’

Kruisbestuiving tussen bèta en gamma

‘Het was zonde dat dit onderzoek al die jaren onbekend was bij een groter publiek’, vult Groeneveld aan. ‘Samen met de Faculteit der Geesteswetenschappen keken we daarom hoe we de collectie en het onderzoek bredere bekendheid konden geven.’ Dit resulteerde in april 2023 in de tentoonstelling Cross-pollinating the Archives, Art and Research around the Petunia Collection. Een titel die ook verwijst naar de waardevolle kruisbestuiving tussen de bèta- en gammafaculteit. Belangrijke aanleiding voor de expositie was een grote collectie aquarellen van petunia-bloemen. ‘Tussen 1960 en 1990 maakten kunstenaars namelijk elke week aquarellen van nieuwe petuniamutanten, omdat de kleurenfotografie nog niet kleurecht was. Die collectie aquarellen lag bij ons te verstoffen.’

Online petunia’s samenstellen

Groeneveld: ‘We wilden de tentoonstelling vervolgens ook een permanent karakter geven via een Petuniacollectie website. Die ontwikkelen we samen met mede-initiatiefnemer Marta Pagliuca Pelacani (en haar Studio Imaginalis), de curator van de tentoonstelling. Via de website ontsluiten we alle wetenschappelijke publicaties en de aquarellen. Daarnaast bieden we een interactieve tool waarmee bezoekers hun eigen petuniaplant of –boeket kunnen samenstellen.’ De collectie, de aquarellen en het onderzoek gaan binnen enkele jaren over naar een andere universiteit.
‘We zijn blij dat we mede dankzij de subsidie van het AUF dit stuk Amsterdams wetenschappelijk en botanisch erfgoed kunnen vastleggen en ontsluiten.’